Аrсен

Уважаемый arkuk, вы уже вроде бы спрашивали? Неге кайталап сурадыныз? Шалаказакпын мен

Ала қанат қар Аяз бетті қаритын болса, қар ызғары табаннан өтіп, бойды шымырлатады. Дегенмен, қысқы табиғи құбылыстардың ішінде қарға берілген бейнелі этипеттерді жинақтай келгенде, нәзіктік, мамық, сүйкімділік сияқты эстетикалық танымның жоғары болғанын байқадық. Расында да, қар – табиғаттың әсем жаратылысы. Халық түсінігінде де қар жауса ауа тазарып, ауру-сырқау жойылып, жердің құнарлануына ықпал болатынын дәйектейтін деректер көп-ақ. Сондықтан қар халық танымында тазалық, пәктік, нәзіктік нысаны ретінде бейнеленген. Ақ қар – жаңа жауған тап-таза қар. Ақша қар – жаңа жауған ұлпа қар. Ала қанат қар – бір жерде бар, бір жерде жоқ, бір жерде жұқа, бір жерде қалың қар. Жапалақ қар – түйіршіктері ірі-ірі қар. Көбік қар – жаңа жауған құрғақ, үлпілдек жұмсақ қар. Күпсек қар – қалың жауған ұлпа қар. Үлпілдек қар – өте жұмсақ, үлбіреген жаңа жауған қар. Күртік қар – нығыздалған, соқталанған қар; қар үйіндісі. Омбы қар – белуарға дейін қалың түскен күртік қар. Қасат қар – ұзақ жатқан, қатып қалған қалың қар. Қиыршық қар – жентектелген түйіршік қар. Қырбақ қар – жұқа жауған қар. Қырбық қар – ұшқындап жауған, жұқа қар. Сонар қар – алғаш жауған қар. Ұлпа қар – жаңа жауған жұмсақ қар. Үрме қар – жел үрлеп тығыздап тастаған қар. Үлпек қар – жеңіл,ұлпа қар. Кебіс басы қар – жұлықтан аса жауған, тобыққа таяу, кебіс батарлық қар қалыңдығын нақтылайтын халықтық өлшем. Еспе қар – ақпа, сусымалы, бос, борпылдақ қар. Сіреу қар – тізеден келер тұтас қар. Мамық қар – жұмсақ, үлбіреген қар. Мұздақ қар – үстін мұз торлаған, көкшіл түсті, беті жылтыр сырғанақ қар. Сүрі қар – ерте түсіп ерімей, қыс бойы қалыңдаған, тозаң топырақ сіңіп беті күлгін тартқан нығыз қар. Жылбысқа қар – ери жауған қар.

Ақ жорға Қыстың қаталдығын көрсететін табиғи дүлей күштің бірі – боран. Қарды бұрқыратып, ұйытқып соғатын күшті жел ретінде танылатын боранды қазақ халқы оның дүлей күшіне қарай, ашуы­на қарай, бағытына қарай, уақытына қарай, ұзақтығына қарай түрліше атайды. Тіліміздегі боранның түрлерін жинақтай келгенде, боранның түрлі мінезді болатынын аңғардық. Ақ боран – көз ашқысыз, желдете жауған қарлы боран. Ақ түтек боран – алай-түлей түтеген боран. Ақ шұнақ боран – бір мезгіл соғатын шыңылтыр аяздағы қарлы боран. Аққұйрық боран – құрғақ аязды күні қарды ирелеңдете, бұралаңдата соғатын боран. Ақ жорға – қысқы аязда жоннан ойға қарай соғатын, қарлы бұрқасын, боран. Алай-түлей түтеген боран – ұйытқыған немесе бората соққан қатты жел. Алақаншық боран – бір бәсеңдеп, бір ұйытқып соққан боран. Дауыл боран – осқырған жел. Долы боран – екіленіп соғатын боран. Жаяу боран – жаңа түскен үлпек қарды жер бетінен не қатқан қар үстінен үрген еспе боран. Жөпшеңді боран – кәдімгі боран. Қара боран – түтеген шаңды аспанға көтеретін боран. Құм боран – құмды, топырақты суырып, ұйытқи соғатын боран. Майлы боран – қойны-қонышқа кеулеп соғатын қарлы боран. Сұрапыл боран – қаруы қатты боран. Сырғыма боран – қарды үрлеп жер бауырлай соғатын боран. Тас боран – суырып соққан күші қатты боран. Тентек боран – бір күшейіп, бір басылып соғатын боран. Түтек боран – алай-түлей боран. Ұйтқыма боран – ұйытқи соққан қарлы боран. Үскірік боран – құрғақ, суық боран. Ызғырық боран – өңменнен өтер ызғарлы боран.

Қара дауыл, қара жел Қазақтың танымында жел – қыс пен жаздың қандай болатынын болжайтын синоптиктік хабаршы. Себебі күзде және көктемде жиі соғатын желдің күш-қуаты мен бағытына қарап, халық алдағы жыл мезгілінің жайлы, жайсыз болатынын аңғарып, соған орай қыс немесе жаз қамын алдын ала ойластыратын болған. Осы бір табиғаттың тылсым күші қыс мезгілінде ашуына енсе, дауылға, одан әрі боранға ұласатыны белгілі. Сондықтан біз күн салқындай бастағанда байқалатын жел атауларын жинақтап ұсындық. Жалпы алғанда тілімізде кездесетін желдің түрлерін топтастыратын болсақ, төрт мезгілге ажыратып көрсетуге болады. Бұдан қазақ тілінде желге берілген атаулардың түрі өте көп екенін аңғарамыз. Демек, жеріміздің табиғи жаратылысы сан түрлі жел бар, ашулы дауылы бар, адам адастырар бораны бар құдіретті күшке ие. Қара дауыл – екпінді, шаң-топырақты көтерген сойқанды, суық ызғарлы жел. Қара жел – Жауын-шашынсыз азынап соққан өкпек жел. Жаяу бұрқасын – ызғары шамалы ғана қарлы жел. Жібек жел – салқын самал. Мырза жел – ақырын соққан баяу жел. Азынау жел – гуілдеп соққан аңқыма жел. Алтын күрек – оңтүстіктен үзбей соғып, қыстың соңғы қарын күрт ерітетін жылы жел. Боранды жел – қарды бұрқыратып ұйытқып соғатын ысқырық жел. Борасын – қиыршықтап борайтын сырғыма жел. Бұрқасын – жерге түскен қарды суырып соғар бәсең жел. Дауыл – шаңдатқан, борандатқан, алай-дүлей осқырған жел. Жатаған жел – төмен, жер бауырлап ескен жел. Желең жел – сәл-пәл соғатын жел. Желемік – әлсіз жел. Мұны өлкек, ексім деп те айтады Жоғары жел – биіктен үйірген жел. Ексім жел – екпінді, қарқынды жел; өкпек жел. Ебі жел – шығыстан соғатын жел. Ебі – қара ебі және ақ ебі болып бөлінеді. Қара ебі жазда, жер қарада, ақ ебі қыста қар ұшырып соғады. Ескек жел – есе соққан жел. Еспе жел– желпінді еспек жел. Зулама жел – іркілмей соғатын екпінді жел. Көк дауыл – аязды қарлы боран. Көлденең жел – кесе көлбеу жел. Қайтыс жел – қарқыны басылған жел. Қарыма жал – бет қаритын өткір жел. Қара құйын – топырақ, құм боратқан жел. Қарсы жел – жүріс бағытқа қарсы соғатын жел. Қума жел – қуалай соғатын жел. Өксік жел – ышқынған қатты жел. Тентек жел – ала құйын есер жел. Үрме жел – екпіні бір басылып, бір көтеріліп соғар жел. Үскірік жел – күзгі, қысқа құрғақ, суық жел. Ызғырық жел – өңменіңнен өтер суық жел. Ықтырма жел – адамды, малды ықтырып, бет қаратпайтын суық жел.

Будьте добры не указывайте мне, что писать, а что нет. Китайские казахи вроде бы климатически относится к вашему региону Вы за всех не отвечайте, отвечайте за себя. Мы уже поняли, что ваши слова ничего не стоят. Можете привести хоть кучу лжепримеров

Насколько я правильно понял, моя просьба в игноре. Ну что же открываю 3 тему. Прошу только всяких любителей мериться "пиписьками" писать только строго по теме!

Буркасын - это слабая снежная метель, слабая снежная вьюга. Боран - это пурга, буран, буря, сильная метель. Каждый должен заниматься своим делом и не лезть туда где место только профессионалам!

вполне себе очень похож на казахский тымак... у халха монголов вроде такого головного убора нет

Уважаемый Almaty, привожу список книг китайских казахов где присутствует слово "Коктем". Они вроде бы кереи. Жәди Шәкенұлы. Қытай қазақтары Жарық көрген күй кітаптарын атай кетсек, "Күй толқы­ны" (Қ.Назарұлы, Шынжаң жастар өрендер баспасы, 1984 ж), "Күй қайнары" (Іле халық баспасы 1985 ж). "Жайма­шуақ" (К.Құсайынұлы, Шынжаң халық баспасы 1988 ж), "Көктем шуағы" (Ә.Мәлікұлы халық баспасы 1988 ж.), "Күй аңызы" (Шынжаң халық баспасы, 1994 ж) "Бейсенбі күйлері" (Шынжаң халық баспасы, 2006 ж) секілді көптеген кітаптар шықты. И шилдехана - Қазақ халқының бүкіл өмірі той-думанмен өтеді. Адам өмірге келгеннен о дүние құшағына аттанғанға дейінгі тұтас бір өмірінің тойсыз өтетін сәттері аз болса керек.Шілдехана, жарыс қазан, ат қою салты, ат тергеу, сүйін¬ші, ит көйлек, бесікке салу, тыштыма, қырқынан шығу (қа¬рын шаш), тұсау кесу, байғазы, атқа мінгізу, сүндетке отыр¬ғызу, баланы оқыту, құдалық, қарғы бау, құдаласу, ұрын бару, жыртыс той, қоржын той, қыз танысу, қыз ұзату тойы, келін түсіру тойы, әмеңгерлік, аужар, беташар, көрімдік, өлі-тірі, отау той секілді дәстүрлердің көбі тоймен өтеді. Соның ішінде Шынжаң қазақтарында баланың өмірге келгеннен кейінгі барлық салттары қазақ дәстүріне сай атқа¬рылып келеді. Шілдехана, ат қою, бесікке салу, қырқы¬нан шығару, тұсау кесу салттары дерлік шағын той түрінде өтеді. Скорее напишет, что это происки "южан" и начнет в своем репертуаре изворачиваться

Уважаемый SuEr, да бесполезно, что либо с ним обсуждать

Уважаемый Almaty, привожу список книг китайских казахов где присутствует слово "Коктем". Они вроде бы кереи. Жәди Шәкенұлы. Қытай қазақтары Жарық көрген күй кітаптарын атай кетсек, "Күй толқы­ны" (Қ.Назарұлы, Шынжаң жастар өрендер баспасы, 1984 ж), "Күй қайнары" (Іле халық баспасы 1985 ж). "Жайма­шуақ" (К.Құсайынұлы, Шынжаң халық баспасы 1988 ж), "Көктем шуағы" (Ә.Мәлікұлы халық баспасы 1988 ж.), "Күй аңызы" (Шынжаң халық баспасы, 1994 ж) "Бейсенбі күйлері" (Шынжаң халық баспасы, 2006 ж) секілді көптеген кітаптар шықты. И шилдехана - Қазақ халқының бүкіл өмірі той-думанмен өтеді. Адам өмірге келгеннен о дүние құшағына аттанғанға дейінгі тұтас бір өмірінің тойсыз өтетін сәттері аз болса керек.Шілдехана, жарыс қазан, ат қою салты, ат тергеу, сүйін¬ші, ит көйлек, бесікке салу, тыштыма, қырқынан шығу (қа¬рын шаш), тұсау кесу, байғазы, атқа мінгізу, сүндетке отыр¬ғызу, баланы оқыту, құдалық, қарғы бау, құдаласу, ұрын бару, жыртыс той, қоржын той, қыз танысу, қыз ұзату тойы, келін түсіру тойы, әмеңгерлік, аужар, беташар, көрімдік, өлі-тірі, отау той секілді дәстүрлердің көбі тоймен өтеді. Соның ішінде Шынжаң қазақтарында баланың өмірге келгеннен кейінгі барлық салттары қазақ дәстүріне сай атқа¬рылып келеді. Шілдехана, ат қою, бесікке салу, қырқы¬нан шығару, тұсау кесу салттары дерлік шағын той түрінде өтеді. Скорее напишет, что это происки "южан" и начнет в своем репертуаре изворачиваться

Уважаемый Zake, вы так и не поняли, что он просто троллит и пытается нести всякую ахинею. Выискивает черную кошку в темной комнате. Уже по всем фактам мы его пустые доводы опровергли. Ему же нужно фору взять вот и пытается. Конечно используют привожу название кафе в Павлодаре. Но конечно же АКБ сейчас напишет, что все это происки партизан "южан" Ботен елге абден мазак кылды. Жасы нешеде екенин билмеймин акылы кирмеген жугирмек сыкылды бир ози. Коктем, кафе Информация и контакты г. Павлодар, Кирова, 155/2а

Мясо по казахски по американски... и курт

Уважаемый Zake, не вижу смысла что-то ему доказывать. Не тратьте свое драгоценное время.

У вас точно какие-то проблемы, АКБ. Не вижу больше смысла комментировать ваши бессмысленные посты.

Опять дурочку включаете? Я уже начинаю сомневаться в вас... прошу прощения Опять факты игнорируете... вы смешны. Увы теперь начинаю понимать других юзеров этого форума по отношению к вам У нас Калжа и Шилдехана - это два разных тоя! Вам начихать на все явные факты из вашего региона. И с чего это мы должны верить вашим словам? Вы уже напоминаете мне изворотливого Алдар-Косе.

Нет, конечно. Калжа - это для матери-роженицы ребенка.

Это какое блюдо? У казахов есть схожее блюдо, только во внутрь кладут ливер (сердце, легкие, печень).

Дихан Абилев и есть выходец из родины Абая. Вы кто по образованию?

Уважаемый Almaty, можно вас попросить не так бурно реагировать на выходки АКБ? Просто приводите доказательства и факты. Так будет лучше чем переходы на личность.

Наверное очень вкусное блюдо судя по виду приготовленного мяса. Раньше это блюдо в чем готовили?

Слушайте вам самим казахам не стыдно? Я не казах знаю казахский больше чем вы сами и радею за казахов. А вы тут устроили - не считается, он с юга! Вы тоже в духе АКБ будете нести ересь? Это автор - земляк АКБ. Который писал как и есть правильно, и я уверен, что он намного был грамотнее на счет родного языка! Еще будут вопросы? Впредь ищите сами себе доказательства. Для этого есть клавиатура и желание! Дихан Абилев родился 1 октября 1907 года в Баянаульском районе в ауле Моялды-булақ у озера Жасыбай. Затем семья переехала в город Семипалатинск. Окончив Семипалатинский сельскохозяйственный техникум, он работал в советских учреждениях, учительствовал в начальной школе. В 1926 году в семипалатинской областной газете «Қазақ тілі» появились первые стихи Абилева «О Красной Армии». В 1932–1934 годах он заведовал отделом партийной жизни в редакции карагандинской областной газеты «Ленин туы». Тогда же поступил и в 1937 году закончил Казахский коммунистический институт журналистики в Алма-Ате.