Steppe Man

§ 176. Qalqa-in Buyür-naur-tur čitququ huĵaur-a čitququ huĵaur-a -цутгах газар Халх гол буюу Халхын гол нь Евразийн зүүн хойд хэсгээр урсах гол бөгөөд Монгол Улсын зүүн хэсэг, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны зүүн хойд хэсгээр урсана. Голын баруун эрэг нь зүүн эргээсээ өндөр тул зүүн талаас нь харахад хана хэрэм мэт халхалж харагддагаас ийм нэртэй болжээ. 233 км урттай. Усаа цуглуулах талбай нь 17,000 км². Их Хянганы нурууны далайн түвшнээс дээш 1443 метр өндөрт өргөгдсөн газраас эх авч, Хөлөнбуйр хотын нутгаар урсаад Монгол улсад орж, Дорнод аймгийн Халхгол сумын нутгаар урсч байгаад хоёр орны хилийн шугамыг тодорхойлон тахиралдан урссаар Буйр нуурт цутгана.

§ 176. Qalqa-in Buyür-naur-tur čitququ huĵaur-a čitququ huĵaur-a -цутгах газар Халх гол буюу Халхын гол нь Евразийн зүүн хойд хэсгээр урсах гол бөгөөд Монгол Улсын зүүн хэсэг, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны зүүн хойд хэсгээр урсана. Голын баруун эрэг нь зүүн эргээсээ өндөр тул зүүн талаас нь харахад хана хэрэм мэт халхалж харагддагаас ийм нэртэй болжээ. 233 км урттай. Усаа цуглуулах талбай нь 17,000 км². Их Хянганы нурууны далайн түвшнээс дээш 1443 метр өндөрт өргөгдсөн газраас эх авч, Хөлөнбуйр хотын нутгаар урсаад Монгол улсад орж, Дорнод аймгийн Халхгол сумын нутгаар урсч байгаад хоёр орны хилийн шугамыг тодорхойлон тахиралдан урссаар Буйр нуурт цутгана.

И рядом с Моалами были другие бедняки, по имени Тартары (Тarcar). Король Иоанн умер без наследника, и брат его Унк обогатился и приказывал именовать себя ханом; крупные и мелкие стада его ходили до пределов Моалов. В то время в народе Моалов был некий ремесленник Чингис; он воровал, что мог, из животных Унк-хана, так что пастухи Унка пожаловались своему господину. Тогда тот собрал войско и поехал в землю Моалов, ища самого Чингиса, а тот убежал к Татарам и там спрятался. Тогда Унк, взяв добычу от Моалов и от Татар, вернулся. Тогда Чингис обратился к Татарам и Моалам со следующими словами: "Так как у нас нет вождя, наши соседи теснят нас". И Татары, и Моалы сделали его вождем и главою. Тогда, собрав тайком войско, он ринулся на самого Унка и победил его; тот убежал в Катайю. Там попала в плен его дочь, которую Чингис отдал в жены одному из своих сыновей; от него зачала она ныне царствующего Мангу. Затем Чингис повсюду посылал вперед Татар, и отсюда распространилось их имя, так как везде кричали: "Вот идут Татары". Но в недавних частых войнах почти все они были перебиты. Отсюда упомянутые Моалы ныне хотят уничтожить это название и возвысить свое. Та земля, в которой они были сперва и где находится еще двор Чингис-хана, называется Онанкеруле. {117} Но так как Каракарум есть местность, вокруг которой было их первое приобретение, то они считают этот город за царственный и поблизости его выбирают своего хана.

§ 175. Tendeče Čiŋķis-qağan, Dalan-nemurķes-eče Qalqa huruu ķodolurun, too tooalalduba. Tooalaldubasu, qoyar miŋğaŋ ğurban ĵaut ĵirwaan ĵaut bolba. Niķan miŋğan ğurban ĵaut Čiŋķis-qağan Qalqa-in horoneĵi eteediyer nouuba. Niķan miŋğan ğurban ĵaut Qalqa-in doronoĵi eteediyer Uruut Maŋqut nouuba. Tein nouuĵu aisuqui-tur, ķunesun-e abalan yabuqui-tur, Quildar, yarasiyan anaai-uduuye, Čiŋqis-qağan itqaasu ulu bolun, ķoreesun-tur dobtulqu bolun, hukdereĵu nokčiba. Tende Čiŋķis-qağan Qalqa-in Ornau-in kelteķai qada-da yasun ino talbiulba. § 176. Qalqa-in Buyür-naur-tur čitququ huĵaur-a Terķe-Amelten-Uŋğirat bi, keen medeĵu, ĵurčede-i Uruudiyar ileba. Ilerun: “Uŋğirat-irķen erte udur-eče ĵein ĵisuer, okino oŋķeer... keeesu, elset ĵe! Mut bulqa ino keeesu, qatquldut ĵe bida!” keeĵu ilebesu, ĵurčedai-tur elsen oroĵuui. Elsen oroqdaĵu, Čiŋķis-qağan yau-ber ano ese kondeba. река Халха река Халха и озеро Буйр нуур

A representation of the Mongol Horde attacking Ming soldiers at the Great Wall of China.

A representation of the Mongol Horde attacking Ming soldiers at the Great Wall of China.

http://www.swissauctioncompany.com/single-item.php?id=7660&aid=16#prettyPhoto[gallery1]/2/

седло на теленке керейское или найманское? Можете определить?

Как вы определили,что они казахские найманы? Понюхали?

Мой дед тоже его назвал бандитам.

Баян-Өлгий /МОНЦАМЭ/. Баян-Өлгий аймаг байгуулагдсаны түүхт 80 жилийн ойг тохиолдуулан аймгийн Орон нутаг судлах музейгээс "Баян-Өлгий аймаг 80 жил" гэрэл зургийн үзэсгэлэн гаргасан юм. Уг үзэсгэлэнд дэлгэсэн түүхэн зургуудыг Музейн удирдлагын зөвшөөрлөөр түүвэрлэн хүргэж байна. 1. 1939 оны 3 дугаар сард БНМАУ-ын Ерөнхий сайд Х.Чойбалсан баруун хязгаарт ирэх үеэрээ Толбо, Жаргалант-Сагсай, Улаанхус сумын ард иргэдтэй уулзаж, шинэ аймаг байгуулах талаар санал солилцсон байна. 2.1940 оны 6 дугаар сард хуралдсан Улсын VIII Их Хурлаас Ховд аймгаас салгаж, казах, урианхай нарын үндэсний аймаг байгуулахыг Улсын бага хуралд даалгажээ. Улмаар УБХ-ын Тэргүүлэгчдийн 1940 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуралдаанаар "Казах, урианхай нарыг Ховд аймгаас салгаж, шинээр үндэсний аймаг байгуулах тухай" 37 тоот тогтоол гаргасан байна. 1940 оны 8 дугаарсарын 19-ний өдөр аймгийн анхны Их Хурал хуралджээ. Хурлаар шинэ аймгийг "Баян-Өлгий хэмээн нэрлэхээр тогтож, төв нь Өлгийд байрлах нь зүйтэй хэмээн үзсэн байна. Тухайн үед одоогийн Өлгий хотын төвд Алтайханы бага сургууль, анхны хоршоо, хүн эмнэлэг, хошуу тамгын контор, өлөн гэдэсний завод зэрэг албан байгууллагууд, дөрөвхөн барилга байжээ. 3. 1940 онд хуралдсан Улсын VIII Их хуралд төлөөлөгчөөр оролцож, улмаар Их хурлаас Улсын бага хурлын гишүүн бөгөөд тэргүүлэгчээр сонгогдсон анхны сэхээтэн эмэгтэй А.Жамила. 4. Генерал М.Зайсанов тэргүүтэй манай улсын нисгэгчид Баян-Өлгий аймаг байгуулагдсаны 10 жилийн ойн баяр дээр нисэх онгоцоор ухуулах хуудас, сонин хэвлэл тарааж, наадамчдыг онгоцонд суулган нисэлт хийж сонирхуулж байжээ. 5. Аймгийн Гүйцэтгэх захиргаа. 1956 он. 6. Аймгийн Хөгжимт драмын театрын анхны барилга. 1956 он. 7. Өлгий хот. 1960 он. 8. Тус аймагт анхны хагалгаа болох мухар олгойн хагалгааг 1956 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдөр Ж.Уатхан, Ө.Шура нар хийж байжээ. Энэ нь Баян-Өлгий аймагт хэвлийн хөндийн эрхтний өвчнийг мэс заслын аргаар эмчлэх эмчилгээний эхлэл болжээ. 9. 1955 онд хөдөө аж ахуйн тэргүүний сайчуудын Улсын анхдугаар их хурал хуралдаж, хөдөө аж ахуйн нэгдлийн үлгэрчилсэн дүрмийг батлав. Хөдөө аж ахуйн нэгдлүүдийг удирдах боловсон хүчнээр хангах зорилгоор нам, улсын төв, орон нутгийн байгууллагуудад ажиллаж байсан шилдэг боловсон хүчнүүдийг ажлаас нь чөлөөлж, Намын дээд сургуулийн дэргэд нэгдлийн дарын 6 сурын курсэд суралцуулан 140-өөд хүнийг бэлтгэн гаргав. 1956 онд намын Төв хорооны шийдвэрээр дээрх хүмүүсийг тус тусын аймагт нэгдлийн даргаар илгээн явуулсан байна. 10. 1956 оноос АН-2 онгоцоор Ховд-Өлгий хооронд шуудангийн үйлчилгээ үзүүлж, 1958 онд нисэх буудлын үйл ажиллагаа эхэлсэн байна. 1963 онд АН-2 онгоц Өлгийн нисэх буудалд байрлаж, Ховд-Өлгий чиглэлд зорчигч тээвэрлэж эхэлжээ. Харин Улаанбаатар-Өлгий хооронд зорчигч, шуудан тээврийн нислэг 1963 оноос ИЛ-14 онгоцоор, 1970 оноос АН-24 төрлийн онгоцоор үйлдэж эхэлсэн байна. 11. Баян-Өлгий аймаг байгуулагдсаны 20 жилийн ойн парад. Өлгий хот. Төв стадион. 12. Хот хоорондын зорчигч тээврийн цуваа. Баян-Өлгий аймагт 1949 онд 7 авто машинтай, 7 жолооч, 2 засварчинтай "Авто өртөө" байгуулагдаж, анхны жолоочоор Паней, Хузыр, Хайдав, Сүрэн, Бөлкендик нарын хүмүүс ажиллаж байжээ. 1974 онд 17 авто машин, 3 засварчинтай Баян-Өлгий аймгийн 21 дүгээр авто бааз болон өргөжжээ. 13. Орон нутгийн удирдлагуудын унаа. 14. 1960 онд аймгийн хүн ам 52,4 мянгад хүрсэн байна. Ажлын чадвар бүхий хүмүүсийн 26,6 хувь нь нам, улс, олон нийтийн ба худалдаа, үйлдвэрийн газруудад, 73,2 хувь нь хөдөө аж ахуйн салбарт ажиллаж байжээ. Тухайн үед аймгийн 7 хүн тутмын нэг нь ямар нэгэн сургуульд суралцаж байсан бол, 36 хүн тутмаас бага, дунд боловсролтой болжээ. 15. Баян-Өлгий аймгийнанхны ноос угаах үйлдвэр 1943 оноос үйл ажиллагаа явуулж эхэллээ. Зурагт: Ноос угаах үйлдвэрийн ажилчид бүтээгдэхүүнээ экспортод гаргахаар ачиж байгаа нь. 16. ЗХУ-ын сансрын нисгэгч Владимир Жанибеков,БНМАУ-ын сансрын нисгэгч Жүгдэрдэмидийн Гүррагчаа нар Баян-Өлгий аймагт зочилсон нь. 17. Ю.Цэдэнбал 1967 онд Баян-Өлгий аймагт ажиллах үеэрээ дагалдаж яваа хүмүүсийн хамт аймгийн Музейгээр орж, сэтгэгдлээ бичиж байгаа нь. 18. БНМАУ-ын Сайд нарын зөвлөлийн дарга Ж.Батмөнх 1976 оны 3 дугаар сард Баян-Өлгий аймгаас Улсын Их Хурлын депутатад нэр дэвшихээр тус аймагт ирж, Улаанхус, Цэнгэл сумаар явж сонгогчидтой уулзалт хийв. 19. 1980 онд Баян-Өлгий аймгийн төлөөлөгчид намын XVII Их хуралд оролцож байгаа нь. 20. 1976 он. Өлгий хотод Ховд голд анхны төмөр бетон гүүрийг барьж ашиглалтад оруулжээ. 21. Аймгийн хөгжимт драмын театрын казахын найрал хөгжмийн хамтлаг.

Я считаю,что среди кипчаков Хорезм шаха и были нируны.

Они баяуты. булга- соболь и дар наверное тюркское множ..

Может булагаты или булгадары есть древние булгары?

харлаг ямаан дах

ямаан дах

ямаан дах

Среди узбеков из монголов восновном нируны .. А среди казахов и кыргызов нирунов очень мало.

Некоторые халхи называют его батырам ,а некоторые обычным бандитом..Например этот человек называет его батырам- защитникам Монгольской границы.. https://www.caaknews.mn/view/8292383/

У них есть седло для коровы?