Turkmen Aday

Думаю что да.

«Адай» деген генетикалық атау ма? Адай деген қазақ iшiндегi ең бiр даңқы шыққан ғана емес, сонымен қатар өткенiнде түсінiксiз тұстары да өте көп көрінетiн ру болып табылады. Мәселен, үш жүзден тұратын жалпы қазақты былай қойғанда да, алшынның ғана құрамына кiретiн кез-келген дерлiк ру-тайпаның басқа да түркi халықтарының бiрiнің болмаса, екiншiсiнің iшiнде қандай да болмасын бiр iзi қалған. Айталық, «алшын», «тама», «табын» деген атаулар Қырым татарларының да, башқұрттардың да iшiнде бар. Ал «адай» деген басқа түркi халықтарының бiрде-бiрiнің дерлiк iшiнде жоқ. Ол ол ма, бұл ат қазақтың басқа жүздерiнің iшiнде де қосалқы да болса атау ретiнде де кездеспейдi. Мәселен, «қаракесек» Кiшi жүздің әлімiнің iшiнде де, Орта жүздің арғынының iшiнде де бар. «Керей-кереит» атауы туралы да осыған тұстас тұжырым айтуға болады. Бiр заманда наймандар мен кереиттердің ортақ мемлекетi болған. Яғни олардың тарихы мен тағдыры ортақ болған. Ол туралы бiздің заманымыздың II мыңжылдығы басында Моңғолиядан шыққан билеушiлер шежiресiнде нақты мәліметтер бар. Олардың тарихы XII ғасырға дейiн бiр болып келiп, содан соң екiге бөлінедi. Осы тұста Моңғолияда өмір сүрген тайпалардың бiр бөлігi батыс жаққа қарай, яғни Алтай мен Шығыс Түркiстанға қарай ойысып, екiншiсi бұрынғы жерiнде қалады. Сол Орта Азия жаққа қарай кеткендер қарақытайлармен қатар орналасып, 1177 жылға дейiн соларға бағынышты болған. Оларды 1136-1204 ж.ж. аралығында басқарған династия «I династия» деп аталады. Ол 1136 жылы билiкке келген Наркыш Таян ханнан басталады. 1167-1175 ж.ж. аралығында мемлекетті Инанша-Бiлге басқарған. Сосын 1201 жылға дейiн билiк Инанша-Бiлге Буку-ханның еншiсiнде болған. Оның орнын басқан Таян-хан мен Бұйрық-хан найманның өз iшiнен шыққан билеушiлер болған. Қазiр пайдаланылып жүрген «История права и государства Казахстан» деген оқулықта: «В 11-13 в.в. найманами управляли 2 правителя: Буюрук хан и Таян хан». Ал Батыста жария етiлген моңғолдан шыққан билеушiлер династиялары шежiресiнде бұл екеуiнің бiр және өте қысқа уақытта ғана ел басқарғаны көрсетілген. Ол уақыт 1201-1204 ж.ж. аралығымен шектеледi. Оның iшiнде 1201-1202 жылдарда Таян-хан елдi Бұйрық-ханмен бiрлесе отырып басқарған. Одан соң 1204 жылға дейiн жалғыз өзi болып басқарған. Найман мен керей қазiр де қазақтың Орта жүзi құрамында қатар өмір сүрiп жатыр. Олардың елдерi бiр замандағыдай бүгінде де iргелес. Тек бұрынғы «кереиттің» орында қазiр «керей» деген атау сақталып қалған. Ал тұп-тура «кереит» деген атау болса, ол Батыс Қазақстандағы алшын елi жетiру тайпасы құрамынан табылады. Ал қазiргi таңда негiзiнен Қазақстанның шығысымен байланыстырылатын «найман» мен «керей» атаулары сол Алтай өңірiнен батыс жақ тұста мыңдаған шақырым қашықтықта жатқан Қырым түбегiнде де тап-таза дерлiк күйiнде кездеседi. Мысалы: «найман-каракчора» мен «бешаран-керей». Бұл екеуi ол жақта этноним ретiнде ғана емес, ойконим (елдi мекен аты) ретiнде де танылған (В.Бушаков «Тюркская этноойконимия Крыма»). Ресейде «адай» халық, ал Қазақстанда – ру ғана Ал «адай» атауы Қазақстанда да, қазақпен бұрындары тығыз араласқан халықтар елдерi мен жерлерiнде де алшынның адай руымен тiкелей байланысты емес күйiнде кездеспейдi. Бiр қызығы «адай» атауы Ресей Федерациясында ресми түрде тiркелген ұлттар мен тiлдер тiзiмiнде бар («Алфавитные перечни национальностей и языков для кодирования ответов на вопросы 7 и 9 форм К и Д и вопроса 6 формы В переписных листов Всероссийской переписи населения 2002 года». Утверждены Постановлением Госкомстата России от 02.09.2002 г. № 171). Бұған таңданбасқа амал жоқ. Одан да бетер таңданатын нәрсе мынау. Бiз «адай» атауына тiкелей тура келетiн мынадай бiр таң қаларлықтай 2 этноним және 1 топоним таптық. Қазаққа жақын ел-жұрт iшiнен табылмайтын «адай» ру-тайпа атауы ғаламат Еуразия құрлығының Шығыс Сiбiрi мен Қиыр Солтүстiгiнен және АҚШ-тың Луизиана штатынан табылды. Алдымен Ресейде бiз күтпеген жерден табылған адайларға келейiк. Якут-бурят адайлары қайдан шыққан? Қиыр Солтүстiк адайлары – якут-саха халқының «одай» руы. Оны «уодай» деп те атайды екен. Шынын айтқанда, бұл Якутиядағы қазақы атауға туралас келетiн жалғыз ғана ру аты емес. Якуттардың өз «арғыңдары» да бар. Олар «аргин» деп аталады. Бұл – Қиыр Шығыс пен Қиыр Солтүстiктен (Якутия Чукоткамен көршiлес, ал Чукотка Шығыс жартышарының ең алыс шегi ретiнде Батыс жартышардағы АҚШ-тың Аляска штатымен көршiлес орналасқан). Бұрынғы Ресей империясы мен кейiнгi КСРО-ның оңтүстiк-батыс шетiнде орналасқан Қырым түбегiне дейiн жайылған бiрден-бiр ру-тайпа атауы болар. Ендi Якутия одайларына оралайық. Якут-сахалардың өздерiнің айтуына қарағанда, олар тегiн қазақ адайларынан емес, бурят-моңғол адайларынан тарататын болса керек. Ал аталмыш бурят-моңғолдардың бұндай атқа қалай ие болғанын түсіндiру оңайырақ. Бұл этимологиялық негiздің қазақтың адайларына да қатысы бар болуы мүмкін. Бiрақ осы мәселеге бiз тап қазiр емес, кейiнiрек тоқталамыз. Бурят-моңғол адайлары «Қиыр Шығыс адайлары» деп атауға лайық. Бұл ру қазiргi бурят халқын құрайтын 5 үлкен тайпаның бiрi болып табылатын хонгодорлардың (қалған төртеуi – селенгiлiктер, булагаттар, эхириттер және хорилер) құрамына кiредi. Олардың қазiргi Байкал аймағына келiп қоныс тебуiнің тарихы мынадай: «Хонгодоры переселились в Предбайкалье в 1688 году, во время Ойрат - Халхасской войны, когда приближенный халхасского Сайн-хана вождь хонгодоров Бахак Ирбанов, замешанный в конфликте между Сайн-ханом и ойратским Галдан - Бошокту ханом, ушел со своими людьми и дядей-сановником Адаем из рода Бадархан в Предбайкалье, в район Тунки и Закамны» (Евгений Хамаганов «Бурятские племена», Буряад арадай). Буряттың адай руы осы хонгодор тайпасына кiредi. Бұрын бұл тайпаның тегi түгелдей моңғол халқына қатысты деп есептелетiн. Яғни ол бiр кезде моңғолдардан бөлінiп келiп, бурят халқына қосылған тайпа есептелетiн. Кейiн бұл көзқарас өзгердi. Ендi хонгодорлардың құрамында тегiн моңғолдардан тарататын да, буряттардың өздерiнен тарататын да рулар бар деп есептелетiн болды. Бурятиядағы адай руы сол моңғолдардан келiп, хонгодорлардың құрамына қосылған рулардың бiрi саналады. Бурят адайлары өз тегiн хонгодорлардың жоғарыда аталған көсемі Бахактың нағашысы Адай атты адамнан таратады. Оларды буряттар «Бадархан адайлары» деп те атайды. Бiр кезде хонгодорлар алыс солтүстiк жаққа қарай Лена өзенiнің бойымен жорық жасап барған. Онда якут-сахалардың жерлерi орналасқаны белгiлi. Якутияда «одай» («уодай») атауы этноним ретiнде содан қалған болуы да ғажап емес. Жалпы Сiбiр мен Қиыр Шығыстағы «адай» этнонимiн моңғол тiлiне қатысты деуге болады. Бұл - моңғол атауы. Және жай атау емес, адам аты. Ал адам атының генетикалық атауға не этнонимге айналуы түркi-моңғол дәстүрi үшiн қалыпты құбылыс болып табылады.

История моих земель В последние годы, в социальных сетях много кривотолков и вбросов об истории народов населяющих наши земли. В частности, пишут о том, что народ страны пришёл на эти земли 200-300 лет назад. На этот счёт, у меня есть своя история! История, которая передавалась от отца к сыну, от дедушек и бабушек к внукам, из поколения в поколение! За моей спиной, могила одной из моих прапрабабушек, о жизни и смерти которой помнят даже люди, проживающие в этих краях! Если посчитаю своих предков, начиная от отца, то Ботақан из рода Шеркеш Байұлы (Кіші жүз), является моим прапрадедом в восьмом колене! Он жил на этих землях, в эпоху нескончаемых войн с калмыками за земельные ресурсы. И вот, узнав новость об очередном набеге врагов, Ботақан-баты́р собрал джигитов и отправился к подножию Ақша Тау (Белесые горы, Актюбинская область), для подобающей встречи врагов своего народа! На битву он забрал всех своих сыновей, несмотря на их силу и возраст! А ждать их в ауле, остались жёны, несмышлёные дети и старики. Они ждали от своих баты́ров либо победы, либо поражения и порабощения врагами и смерти. Ставки, в те времена, были очень высоки́!.. Однако вестей от баты́ра и войска не было долго. Сейчас уже никто не может сказать протяжённость времени. Быть может это были месяцы, а может и годы... Среди оставшихся в ауле баты́ра, была одна из его жён, моя прапрабабушка по имени Секер. Она-то и переживала сильнее всех разлуку с мужем и своими детьми. По преданиям, она умерла от тоски и переживаний. *** После похода, Ботахан-ата воздвиг над могилой Секер-əже большую усыпальницу – Мазар! И тут самое интересное, народ этих земель, из уст в уста передаёт тонкости материалов данной могилы: Строили из глины! При изготовлении глиняных кирпичиков, раствор замешивался строго в молоке! Для связки, для крепкости материала, было использовано неимоверное количество конского волоса! Толщина стены 80-90 см. Могила изначально была куполообразной... Ещё 15 лет назад над мазаром возвышалась 1/3 от купола! Но время берёт своё. Омываемая дождями и снегом, обдуваемая ветрами, усыпальница рушится на глазах! Но, по моему мнению, данное строение выполнило свою функцию. Ничего нет вечного на земле... Усыпальница сделала своё дело и довела до нас историю земли и народа! Усыпальница возвышается здесь более 400 лет! А теперь вопрос к тем псевдоисторикам, что утверждают будто казахи пришли на эти земли в XVI-х веках: Как? Как появились могилы моих предков задолго до их прихода? Наши земли до сей поры так и называют: вотчина/родина шеркешев, берішев, адай, таз, ысықов и т.д. А ведь от меня до дедушки Шеркеша аж 15 поколений (!), а до усопшего в этой могиле – восемь поколений. Которой более четырёхсот лет! Значит до Шеркеша от меня тысячу лет! Вывод: Эти земли наши! Эти земли мои! *** P.s. Специально для этих строк и фотографий, настоящая экспедиция (выезд в степь) осуществлена мною с 08.08.2018 года по 11.08.2018 года. Всем кто сомневается в правдивости этой истории: пишите. И для Вас я организую подобную экспедицию (естественно за Ваш счёт). Увидите своими глазами и услышите своими ушами от коренных жителей данного региона, которые помнят историю своих земель! Публикация Анарбек Санбаев (Анарбек Тұрғамбекұлы). Атырау, Қазақстан.

Смысл не в Казахском, а смысл в том что они говорили на Тюркском, а не на Халха.

http://www.new.pdfm.ru/35kulturologiya/56862-2-per10dichesk0e-izdan1e-etnograf1i-oschs-pod-redavscheyu-predsdatelstvuyuschago-otdlensh.php

Здравствуйте, что такое Кемчикский хошун и почему там присутствует род Адай, почему Казахский род Адай Монголы причисляют к Кемчикскому хошуну????

Вообще то древнее тюркская руническая письменность называется "Bitik" рунами их назвали Европейцы. И к Монгольской письменности и переводу они имеют отношение опосредственное. Ваша версия в общих чертах является бредом, причём полнейшим )))

Я в общем общался с одним Карачаевцем из Кавказа, он упомянул про Кавказских Адайцев и сказал что их много на Кавказе. Я искал хоть какую-то зацепку или ссылку про Кавказских Адайцев, но я ничего не нашёл, к сожалению. Не могли бы вы мне помочь если сможете.

https://books.google.kz/books?id=FqDuDQAAQBAJ&pg=PA158&lpg=PA158&dq=Адай+история&source=bl&ots=zF7XZOvush&sig=ACfU3U1M_92sxBmyI4dAFiQ1Mqn0oNWaIw&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiFlurmi57iAhWHmIsKHamKDrw4ZBDoATADegQIBRAB#v=onepage&q&f=false В Тюркской мифологии род Адай это Царские Скифы?

Неудачную теорию про то что род Адай произошёл в 14 веке, забудьте сразу! Её уже отменили и она благополучно скончалась вместе с историками которые её придумали! В свете недавних открытий на севере и на юге Ирана.

https://books.google.kz/books?id=8w_4BQAAQBAJ&pg=PA14&lpg=PA14&dq=%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D1%87%D0%B8%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%85%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BD+%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%B9&source=bl&ots=MKWhRe8DWm&sig=ACfU3U3jjga_HQr-Ovg2HfZzuzC5194K1w&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiq86WlhZ7iAhXOJpoKHXeVBaoQ6AEwCnoECAQQAQ#v=onepage&q=%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D1%87%D0%B8%D0%BA%D1%81% %BA%D0%B8%D0%B9%20%D1%85%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BD%20%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%B9&f=false Что за Кемчикский хошун? И почему там присутствует род Адай?

Правда!

https://images.app.goo.gl/EeKdrpfQ6H31vRwv8

Вы какого племени, рода будете?

Заметьте я этот детский сад не начинал. Причем здесь Иранское имя, не понял вопроса?

Хочешь открою секрет, те Монголы и были Тюрками, просто они с Кипчаками не поделили власть. А так в Монголии Кереиты, Джалайыры и Найманы до сих пор разговаривают на родном Казахском. И у вас Монголов этих родов нет, спрашивается почему?

Здравствуйте Руст, не могу уловить суть вопроса. Можете его по другому задать.

Насчет завоеваний наберите в гугле Адай хаан, там как раз на Халха Монгольском написано, от кого и как он произошел, сколько лет он правил в Монголии и как зовут его потомков.

Калмаков мои предки знатно общипывали, вы погуглите про отношения Калмаков и Адайского рода. Там даже конкретные ссылки есть на исторически зафиксированные факты.

Какая численость была у Калмаков когда они прибыли? Жонгары запад Казахстана не завоевывали, пришли получили и ушли на юг Казахстана, Вы про хана Абулхаира читали наверное?