Абулхаир и Карт-Абулхаир

[asan-kaygy]

https://ru.wikipedia.org/wiki/Аягозская_битва

[asan-kaygy]

https://www.altyn-orda.kz/abulxair-zhertva-istorikov-3-ob-ayaguzskoj-bitve/

[asan-kaygy]

  

15.04.2020 в 03:00, elimkaz сказал:

Карт-Абулхаир хан идёт с приставкой Хан значит Чингизид. Просто я не нашел такого сына у Тауке хана .

 

[asan-kaygy]

  

15.04.2020 в 02:44, elimkaz сказал:

Узбеки очень сложные в этом вопросе насчёт ДНК и шежере а так можно было их протестировать. Я как то писал насчёт Карт-Абулхаира Сабитов Жаксылык привёл ссылку где он является сыном Тауке. Не могли Карт-Абулхаир быть каракалпакский чингизид ?

 

[asan-kaygy]

  

24.05.2019 в 20:09, Kamal сказал:

И какая роль в этом подразумеваемых Каип хана и Карт-Абулхаира каракалпакских, которые, якобы прятались в Туркестане. А что тогда делал Ишим Мухаммед, который погиб в войне с джунгарами? И вообще, кто тогда Каип хан и султан Хазей, которые управляли башкирами? Что-то тут перепутано, Вам не кажется? И кто такие 1000 начальников от каракалпаков 1723-25 годов, которые попали в русские источники? И вообще, почему Абулхаир напал на каракалпаков, если они были едины против джунгарского нашествия и вели совместную войну против калмыков?

 

[asan-kaygy]

  

20.05.2019 в 05:34, elimkaz сказал:

Кто такой Карт-Абулхаир?

 

[asan-kaygy]

  

20.05.2019 в 19:09, elimkaz сказал:

То что это старец я понял . Вопрос в другом кто он Карт Абулхайр? Чей потомок ? Или просто скажите где о нем можно почитать. 

 

[asan-kaygy]

  

20.05.2019 в 13:06, Qazaq Tore сказал:

Карт - Абулхаир  это  Старец - Абулхаир. Хан  младшей орды Абулхаир Гази Бахадур в 1723 году  был 30 лет. Он был молодой  батыр в это время сражался  с врагами. 

 

[asan-kaygy]

  

19.05.2019 в 19:32, Qazaq Tore сказал:

Может  трудно понять  весь  история  без  первый часть  на сылка   https://www.altyn-orda.kz/abulxair-zhertva-istorikov/ .

В одно время жили  Каип хан  и султан Абулхаир  от каракалпаков  также  Каип хан  и Карт- Абулхаир   который  прятался  крепости  Туркестан  до 1723 года  потом бежал Бухару  от средней орды казахов   отдельно  жил  младшей орде казахов  хан Абулхаир Гази  Бахадур.

 

[asan-kaygy]

  

20.05.2019 в 19:09, elimkaz сказал:

То что это старец я понял . Вопрос в другом кто он Карт Абулхайр? Чей потомок ? Или просто скажите где о нем можно почитать. 

 

[asan-kaygy]

В общем интересно откуда появился впервые Карт-абулхаир

[Le_Raffine]

А что теперь и Абулхаиров было два?

[asan-kaygy]

Черт знает. Надо проверить откуда взялись сведения об Карт Абулхаире

[asan-kaygy]

Вроде первым про Карт-Абулхаира написал Акселеу Сейдимбек.

Надо проверить это и понять откуда это взялось

[asan-kaygy]

https://w.histrf.ru/articles/article/show/abulkhair_abulkhair_mukhammied_gazi_bakhadur_khan

[asan-kaygy]

Есть ли у кого?

Кунтолеулы А. Абулхаир хан. (На казах. яз.). Алматы, 2008.

[asan-kaygy]

Здесь

https://ru.wikipedia.org/wiki/Старший_жуз

1

Карт-Абулхаир (каз. Қарт-Әбілқайыр)

1718

1730

внук Тауке-хана

[asan-kaygy]

http://aqiqat.kazgazeta.kz/?p=1376

[asan-kaygy]

http://emirb.org/nauchnaya-iilkotekimiui-s.html?page=6

https://library.psu.kz/fulltext/transactions/3903_tarakhti_a_baltali_baganali_el_aman_bol.pdf

[asan-kaygy]

https://massaget.kz/layfstayl/bilim/gumanitarly-ylymdar/tarih/hronologiya/337

[asan-kaygy]

1718—1730 ж.ж.    Ұлы жүздің ханы Тәуке хан немересі қарт Әбілхайыр хан

[asan-kaygy]

https://www.oinet.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=36&id=12449

Қазақта екі  Әбілқайыр бар Төле би қызметтес болып араласқан сол дәуірдегі билеушілерді санамалап көрейік. Үлкен орданың хандары: Иман хан, Рүстем Баһадүр хан, Абдулла хан, Жолбарыс хан, Тұрсын хан, Әбілқайыр хан, Әбілпейіз хан, Ұлы орда  хандары: Тәуке хан, Қайып хан, Болат хан, орта орда хандары Сәмеке, Әбілмәмбет, Сейіт, кіші орда хандары  Әбілқайыр, Ералы, Қоқан хандығының бектері Абдул Керім би, Ердана би, атақты билер Қазыбек, Әйтеке, Сасбұқа, Жайма, Мұхаммед, Мүсірәлі пір, қырғыз Тиес және өзінің қолдауымен кейіннен бүтін қазақтың ханы болған атақты Абылай.  Ең бір өкініштісі, тарихшылар мен зерттеушілердің XVIII ғасырдың басында екі Әбілқайырдың өмір сүргендігіне назар аудармауы. Қайып хан қайтыс болғанша қазақ сарбаздарының сардары Әбілқайыр Абдуллаұлы болды. Тарихта оны “Қарт Әбілқайыр” атайды. Алғашқы жоңғарлармен болған шайқастардағы жеңістер мен жеңілістердің басында осы Әбілқайыр болған еді. Тарихшылар барлық уақиғаларды анық-қанығына жетпей Кіші жүзді хан болған Әбілқайыр Қажыұлына таңып келеді. Бұл ара-жікті тарихи дәлдікпен ажыратуымыз керек. “Қарт Әбілқайырдың” билеушілік тұлғасымен тарихи орнын бағалауға тиіспіз. Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде жатқан да осы атақты қарт Әбілқайыр хан.  Сөз реті келгенде, мынадай мәселеге де назар аударғым келеді. Біздің даңқты би, жырауларымыздың ата-бабалары кедей, момын, мал баққан адамдар болыпты. Таңқаласың, әлі де сол дендеген кеңестік идеологиядан арыла  алмай келе жатқанымызға. «Бұқар жырау зерлі қамқа тонды кимеген, жорға мініп жүрмеген, жігерін құм қылған жоқшылық, шайпау қатын, қуғын-сүргін өмірді тағдыр оның маңдайына  жазыпты», - бұл марқұм академик Манаш Қозыбаев ағамыздың сөзі. Төле бидің атасы Әлібекте төрт ешкі айдаған, «Қарашоғыр» шаруа болыпты. Міне біздің жеткен жеріміз. Осындайда Майлықожа  ақынның «он екі ата билігі үзілмеген Төленің» деген бір ауыз сөзі еске түседі. Текті атадан текті ұл туатынын әлемдік ғылым дәлелдеген емес пе? Ұлы тұлғалардың барлығы текті әулет ұрпақтары екендігін мойындаған жөн. Зерттеушілердің, әсіресе тарихшылардың әрбір сөзге абай болғаны мақұл. Сөз етіп отырған Әлібек Абылай ханның атасы “қанішер Абылаймен” тұстас болды, ол Ферғана, Әндіжан аймағын билеп тұрғанда, одан соң Ташкентте қызметте болғанында бір-бірімен сырлас болып бірін-бірі қолдап отырған. Атақты Төле бидің Ақшора, Ақбота атты бауырлары болған. Соның ішінде Әлібектің ісін жалғастырған ділмар шешен, адуынды би Ақбота еді. Оның Хожанд, Андижан өңірлерінде билікке араласуына осы “қанішер атанған Абылай сұлтан” көп жәрдем бергені баянаттардан аңғарылады. Уақыты жеткенде бұл бабаларға қатысты құжаттарды сөйлетеміз. Біз сөз еткелі отырған әнгіме желісі Төле би ғұмырына байланысты деректі дәйектің Қытай жылнамасы арқылы бізге жетуі. Қытай жылнамалары немесе тарихи жазба деректері өзінің молдығы және жүйелілігімен әлемге әйгілі екендігі баршаға мәлім. Солардың ішінде қазақ халқының тарихына қатысты дерек көздерінің қайда жатқандығы көпке белгілі емес. 

 

[asan-kaygy]

http://adilet-gazeti.kz/үш-орданың-бірлігі-ешқашан-үзілмеген/

1717 жылы ұлы тақтың иесі Тәуке хан қаза болды. Ал хандықтың тағы-на Тәуке хан кезінде, 1703 – 1710 жылдар аралығында бір ұлыс ханы болған Датқаұлы Қайып отырса, бас сардарлыққа Үлкен Орданың ханы Абдулланың ұлы Әбілқайыр тағайындалды. Ташкентте билік жасаған Жолбарыс хан осы Абдулланың баласы, Әбілқайырдың бауыры. Ол тарихта «Қарт Әбілқайыр» аталған.

Кіші жүз ханы Әбілқайырдың Ресейге бодан болуын дұрыс бағаламай келеміз. Оны хандыққа таласып, елден бөлініп кетті деп жазғырып келеді біздің тарихшылар. Шын мәнінде оқиға басқаша өрбіген еді. Қазақтың би-батырлары батыс тараптың тынышсыздығына алаңдап, Еділ қалмақтары, башқұрттар жағынан келетін қауіпті ойлап, сол кезеңдегі қоғамдық-саяси жағдайды түсініп, Әбілқайырды Кіші жүзді билеуге жіберді. Ол – болашақ билеуші, төрелер ұрпағы. Сонымен қатар оның ұлы хан болуға жастығы да, тәжірибесі де, уақыт мерзімі де келмейтін еді. Қайып, қарт Әбілқайыр хан, Сәмеке сынды тұлғалар тұрғанда Әбілқайыр сұлтанның таққа таласуы мүмкін де емес-ті.

 

Мұхитхан МИРАЗОВ,

«Қазақтану» ғылыми-зерттеу орталығының директоры

[asan-kaygy]

12 минут назад, asan-kaygy сказал:

http://emirb.org/nauchnaya-iilkotekimiui-s.html?page=6

https://library.psu.kz/fulltext/transactions/3903_tarakhti_a_baltali_baganali_el_aman_bol.pdf

страницы 42 и 43

[asan-kaygy]

http://anyflip.com/tbyg/ggur/basic/51-100