Среднеазиатские топонимы зафиксированных в тексте «Сокровенного сказания монголов»

[Steppe Man]

§ 257. Taolai ĵil Sartaul-irķen-tur Araiyar daban morilarun, Čiŋķis-qağan qatun-ača Qulan-qatun-i abun ayalarun, deuner-eče Otčiğin-Noyan-i Yeke Auruq-tur tušiĵu morilaba. ĵebe-i maŋlai ileba. ĵebe-in ķeĵiķe Subeetai-i ileba.—Subeetai-in ķeĵiķe Toqučar-i ileba. Ede ğurbani ilerun: šğadaun otču, Sultano činana qarču, bidani ķurķeulun qansatqun!” keeĵu ileba. ĵebe, tere otču, Qan-Melik-ķun balağat daariĵu, ulu koanden, ğadaun nokčiĵuu. Teuno qoinača Subeetai, mun yosuar ulu koanden nokčiĵuu. Teuno qoinača Toqučar, Qan-Melikun qiĵiar balağat qaulĵu, tariyaĵini ino dauliĵuui. Qan-Melik, balağadiyan qauldaa, keen, daiĵm ķodolĵu, ĵalaldin-Soltan, Qan-Melik qoyar Čiŋķis-qaano eserķu morilaĵuui. Čiŋķis-qaano urida Šiği-Qutuqu maŋlai yabuĵuui. Šiği-Qutuqu-lua bailduĵu, ĵalaldin-Soltan Qan-Melik qoyar Šiği-Qutuqu-i daruĵu, Čiŋķis-qağan-tur ķurtele daruĵu aisuqui-tur, ĵebe, Subeetai Toqučar ğurban ĵalaldin-Soltan Qan-Melik qoyarun qoinača oroĵu, ĵiči ani daruĵu qiduat, Buqar, Semisķyab, Otarar balağasun-tur ani ulu neileulun daruĵu Šin-muren-e ķurtele huldeĵu yabugdarun, Šin-muren-tur čub-tusču oroqun bolun, oloan Sartauliyan tende Šin-muren-tur süeba ĵe. ĵalaldin-Soltan Qan-Melik qoyar amiyan qoroğun Šin-muren oede tutaaba. Čiŋķis-qağan Šin-muren oede yorčiĵu Batkesen-i daoliĵu otču, Eke-ğoroğan ķeun-ğoroqan ķurču Baruan-keeri baouĵu, ĵaliyartai Bala-i ĵalaldin-Soltan Qan-Melik qoyari nekeulun ileĵu, ĵebe Subeetai qoyari maši soyürqaĵu: “ĵebe, či ĵirqoadai neretu bulee. Taičuudača ireĵu ĵebe bolba ĵe či! Toqučari Qan-Melikun qiĵaar balağat oerun duraar

qaulĵu, Qan-Meliki daiĵiulba, ĵasaq bolğan mokoriuluya!” keen baraĵu, ĵiči ulu mokoriulun maši duŋqatču, čerik medeķu-eče ereulĵu baoulba.

§ 258. Tedui Čiŋķis-qağan Baruan-keer-eče qariĵu, ĵoči, Čaadai, Oķodai ğurban koudi baraun ğarun čeriudiyer Amui-muren ketulĵu, Uruŋķeči balağasu baoutqun! keen ilebe. Tolui-i Ilu Isebur teriuten oloan balağat baoutqun! keen ilebe. Čiŋķis-qağan oesun Otarar balağasu baouba. ĵoči, Čaadai Oķodai ğurban kout očiĵu ilerun: “Čeriut mano buķutba. Uruŋķeči balağasu ķurba. Kenoen uķeer yabuqun ba?” keen očiĵu ileesu, Čiŋķis-qağan ĵarliq bolurun: “Oķodai-yüen uķeer yabutqun!” keeĵu ileba.

§ 259. Tedui Čiŋķis-qağan Otarar balağasu oroulĵu, Otarar balağasunača ķodolĵu, Semisķyab balağasu baouba. Semisķyab-balağasun-ača ķodolĵu, Buqar balağasu baouba. Tende Čiŋķis-qağan Bala-i ķuličen Altan-qoroqono niriun Soltano ĵusalaŋ ĵusaĵu, Tolui-tur elčin ileba: šHoan qalaun bolba. Busut čeriut baout ĵe. Či Bidan-tur neile!” keeĵu ileesu, Tolui Ilu, Isebur tan balağat abču, Sisten balağasu ebdeĵu, Čuq-čeren balaqasu (??) ebden bukui-tur, elčin ene kelen ķurķeesu, Tolui Čuq-čeren balağasu ebdeet, qarin baouĵu ireet, Čiŋķis-qağan-tur neileba

 

Buqar, Semisķyab, Otarar balağasun

Šin-muren

Batkesen

Eke-ğoroğan ķeun-ğoroqan

Baruan-keeri

Amui-muren

Altan-qoroqono

Ilu, Isebur

Sisten balağasu

Čuq-čeren balaqasu